Trích Thiên Như Đại Sư Khai Thị Niệm Phật
HT Thích Thiền Tâm
Hỏi:- Sự nhiếp cơ của Tịnh Độ quả thật là rộng, ngu
giả không còn dám luận bàn. Nhưng tôi thường nghe
nói: 'Di Đà bản tánh, Tịnh Độ duy tâm,' trong ý cũng
có trộm mừng! Đến chừng xem qua các kinh luận về
tông nầy, thì Tịnh Độ là miền Cực Lạc ngoài muôn ức
cõi. Di Đà là vị giáo chủ ở Liên Bang. Như vậy thì
kia đây cách xa, ngoài nghĩa lý duy tâm bản tánh rồi!
Thế là ý chỉ gì?
Đáp:- Chỗ hiểu ấy còn nông cạn hẹp hòi. Ông không
biết rằng chân tâm của ông rộng rãi và sáng suốt vô
cùng? Kinh Lăng Nghiêm nói: 'Những non sông đất liền
cho đến hư không ở ngoài sắc thân ta, đều là cảnh
vật trong chân tâm mầu sáng.' Lại nói: 'Các pháp
sanh hóa, đều là hiện cảnh của duy tâm.' Thế thì đâu
có cõi Phật nào ngoài tâm ta ư? Cho nên ý nghĩa của
Tịnh Độ duy tâm là nói cõi Tịnh Độ ở trong chân tâm
của ta, như biển cả nổi lên vô lượng bóng bọt, mà
không có bóng bọt nào ở ngoài biển cả. Lại như những
hạt bụi nơi đất liền, không có hạt bụi nào chẳng
phải là đất; cũng như không có cõi Phật nào chẳng
phải là tâm. Nên Tiên Thánh đã nói: 'Chỉ một tâm nầy
có đủ bốn cõi là: Phàm Thánh Đồng Cư, Phương Tiện
Hữu Dư, Thật Báo Vô Chướng Ngại, và Thường Tịch
Quang.'
Cõi Phàm Thánh Đồng Cư có hai: Đồng Cư Tịnh Độ và
Đồng Cư Uế Độ. Đồng Cư Uế Độ là như cõi Ta Bà trong
quốc độ nầy có phàm có thánh ở chung lẫn, mà phàm và
thánh đều có hai hạng. Hai hạng của phàm là ác chúng
sanh, tức bốn thú, và thiện chúng sanh, tức trời
người. Hai hạng của thánh là thật thánh và quyền
thánh. Thật thánh là các thánh nhơn thuộc bốn đạo
quả, bậc Bích Chi Phật, bậc thất địa trong Thông
giáo, thập trụ trong Biệt giáo, thập tín hậu tâm
trong Viên giáo. Những vị nầy phần thông hoặc tuy
dứt song sắc thân quả báo hãy còn, nên đều gọi là
thật. Quyền thánh là các vị Bồ Tát trụ ở những cõi
Phương Tiện, Thật Báo, Tịch Quang cùng bậc Diệu Giác
(Phật) vì làm lợi lạc cho kẻ hữu duyên nên ứng sanh
vào cõi Đồng Cư. Bởi tùy cơ thị hiện nên gọi là
quyền. Những vị trên đây cùng với phàm phu đồng ở,
nên gọi là Phàm Thánh Đồng Cư, và cảnh cư trú về
phần khí thế giới, có hầm hố, gai gốc, bùn đất, cùng
các tướng nhơ nhớp, về phần hữu tình giới có bốn ác
thú, nên gọi là Uế Độ. Đồng Cư Tịnh Độ là như cõi
Cực Lạc, tuy y báo chánh báo nơi đây trang nghiêm
mầu nhiệm, không có bốn ác thú, song cũng gọi Phàm
Thánh Đồng Cư vì chúng sanh sanh về cõi nầy không
phải đều là bậc đắc đạo. Như trong kinh nói: 'Hạng
người phạm tội nặng, khi lâm chung chí tâm sám hối
và niệm Phật, đều được vãng sanh.' Do đó nên biết
nơi cõi nầy chúng sanh còn hoặc nhiễm cũng có thể
được ở. Thế Giới Cực Lạc cũng có hai hạng Thánh Cư
và bởi y báo chánh báo đều sạch sẽ trang nghiêm, nên
gọi là Tịnh Độ. Để nói rộng thêm, tuy gọi Tịnh Độ
nhưng thật ra trong ấy có nhiều hạng hơn kém không
đồng. Như thế giới Diệu Hỉ tuy là Tịnh Độ, song còn
có nam nữ và núi Tu Di, và Tịnh Độ đã như thế, uế độ
cũng như vậy.