2/ Quán duyên sinh:

Si mê chấp thân này là thật, chúng ta hãy dùng trí tuệ đứng về mặt không gian xem xét coi có đúng hay không? Từ tinh cha huyết mẹ cộng với thần thức hoà hợp thành bào thai, khi ra khỏi lòng mẹ phải nhờ tứ đại bên ngoài nuôi dưỡng bồi bổ thân này mới sinh trưởng. Thế là do hoà hợp mà có thân, cũng do hoà hợp được sinh trưởng. Đã là duyên hợp thì không phải một thể, chỉ là hợp tướng từ duyên sinh. Như cái nhà là hợp tướng của nhiều duyên, trên hợp tướng ấy không có cái nào là chủ của cái nhà, cái nhà là giả tướng của nhiều duyên hợp lại. Nếu chúng ta chỉ cây cột cũng không phải cái nhà, cây kèo cũng không phải là cái nhà, cho đến tất cả không có cái nào là cái nhà. Cái nhà ấy là một giả tướng do duyên hợp, thân này cũng thế. Mọi sự duyên hợp đều hư giả, chúng ta tìm đâu cho ra lẽ thật của thân này. Trên cái không thật mà lầm chấp cho là thật quả thực si mê. Thấy rõ thân này duyên hợp không thực, là trí tuệ. Thấy thân này không thật rồi, còn gì tham lam nhiễm trước nơi thân. Đối với thân không tham nhiễm thì mọi nhu cầu của nó còn có nghĩa lý gì. Thấy thân đúng lẽ thật thì si mê tan tành tham sanh cũng theo đó biến hoại.

Đến như suy tư nghĩ tưởng thương ghét... trong tâm đều do sáu căn tiếp xúc với sáu trần mà phát sinh. Bản thân của những tâm lý ấy không tự có, do căn trần thức hóa hợp mà sinh. Đã do duyên hợp thì không thật thể, cái không thật mà cố chấp là thật thực quá si mê. Dùng trí tuệ soi thấu những tâm tư theo duyên thay đổi đều là hư giả, chúng ta đã đập tan được cái si mê chấp ngả nơi nội tâm con người. biết rõ bao nhiêu thứ suy nghĩ tưởng tượng đều là ảo ảnh, còn gì chấp chặt cái nghĩ mình là đúng, cái tưởng mình là thật nữa. Do đó, chúng ta buông xả mọi vọng tưởng giả dối, sống một đời an lành trong cái mình làm của tâm tư.

 

KẾT LUẬN:

Tam độc là cội nguồn đau khổ của chúng sinh. Trừ diệt được nó chúng sinh sẽ hưởng một đời an vui hạnh phúc. Khổ vui vốn do chứa chấp tam độc hay tống khứ chúng đi, đây là căn bản của sự tu hành. 3 thứ độc này, si là chủ chốt, diệt được si thì 2 thứ kia tự hoại. Nhằm thẳng vào gốc ma đốn thì thân và cành đồng thời ngả theo. Vì thế, trong mười hai nhân duyên cái đầu là vô minh, muốn cắt đứt vòng mắc xích luân hồi của nhân duyên, chỉ nhắm thẳng vô minh, vô minh diệt thì hành diệt v.v.v. si độc là động cơ chính yếu của tam độc, chận đúng được si thì toàn thể tam độc đều dừng. Đức Phật thấy dược cội gốc của đau khổ và đầu nguồn của thoát khổ, nên ngài dạy Phật tử cứ theo cái gốc ấy mà trừ, người ứng dụng đúng như thế sẽ ít tốn công mà kết quả viên mãn. Si là gốc đau khổ cũng như vô minh là gốc luân hồi vì diệt tận gốc ấy, đức Phật dạy dùng cây búa trí tuệ đập tan nó hoặc thấp sáng ngọn đuốc trí tuệ phá tan màn đêm vô minh, bởi lẽ ấy đạo Phật là đạo giác ngộ chỉ có giác ngộ mới diệt tận cội rễ si mê, chỉ có mặt trời giác ngộ xuất hiện thì đêm tối vô minh mới hoàn toàn hết sạch. Diệt được tam độc của mình là tự cứu bản thân, cũng đã đem sự an ổn lại cho mọi người chung quanh. Một việc làm tự lợi _ lợi tha đầy đủ, tất cả Phật tử chúng ta phải tận lực cố gắng thực hiện kỳ được mới thôi. Được vật mới xứng đáng là người Phật tử chân chính.