I - MỞ
ĐỀ
Rắn độc,
thuốc độc là thứ người đời rất kinh sợ, nhưng không
đáng sợ bằng Tam độc. Vì rắn độc, thuốc độc hại
người chỉ một thân này, tam độc hại người đến bao
nhiêu đời, bao nhiêu kiếp. Nếu đáng sợ chúng ta nên
sợ Tam độc hơn tất cả thứ độc khác. Thế mà, người
đời chẳng những không sợ tam độc, lại còn nuôi
dưỡng chứa chấp bảo vệ, khiến nó càng ngày càng tăng
trưởng. Do đó người đời luôn sống trong mâu thuẫn,
một mặt cầu được an ổn tươi vui, một mặt nuôi dưỡng
Tam độc là động cơ bất an và đau khổ. Có khác gì
người kia muốn gia đình được bình an, mà nuôi kẻ
giặc trong nhà. Thế thì sự bình an chẳng những không
có mà đau khổ tan hoại sẽ đến nay mai. Người học đạo
chúng ta phải sáng suốt nhận diện đúng mặt thật kẻ
phá hoại, tiêu diệt chúng thì sự an vui sẽ đến với
chúng ta. Tam độc là nguồn đau khổ của chúng sinh,
là cội rễ bất an của nhân loại, chúng ta phải hiểu
nó và cố gắng trừ nó.
II -
HÌNH TƯỚNG TAM ĐỘC
Tam độc
là ba thứ độc ác mang đau khổ đến cho con người, phá
hoại mọi hạnh phúc an vui của con người. theo thứ tự
thông thường của nó là Tham, Sân, Si; song đặt đúng
trật tự từ gốc ra ngọn phải nói SI, Tham, Sân.
1. SI
– Si là si mê. Không biết đúng lẽ thật giả, không
nhận ra phải trái, không thấy được tà chính , ngu
tối mờ mịt là tướng trạng của Si. Cái si mê căn bản
nhất là là nhận lầm thân giả dối làm cái ta chân
thật, tâm sinh diệt làm cái ta vĩnh cữu. Nơi ta đã
nhận lầm thì đối tất cả đều lầm, phát sinh bao nhiêu
thứ tội lỗi về sau đều gốc từ cái lầm này mà ra.
Thân là
tướng duyên hợp hư giả mà lầm chấp thân mình là
thiệt . Đã thấy thân thiệt rồi, sinh bao nhiêu thứ
bảo vệ giữ gìn nuôi dưỡng tô điểm cho thân, giành
giật đuổi bắt tìm cầu cho được những nhu cầu mà thân
đòi hỏi. Nhưng không bao giờ có sự thoả mãn của bản
thân, vì nó là một thứ ghẻ lỡ, càng được lại càng
đòi hỏi. Chính nó là cái gốc của lòng tham vô tận
sau này. Lầm chấp thân là thật thì mọi sự vật lệ
thuộc về thân cũng thấy là thật. Do đó chẳng những
lo tìm cách bảo vệ những sự vật lệ thuộc . chúng ta
cố giữ gìn thân mình, cố tìm kiếm những nhu cầu để
thoả mãn thân mình, cố bảo vệ những sự thật về mình,
kẻ khác cũng thế. Ai cũng muốn thoả mãn, muốn bảo vệ,
song mình được thì kẻ khác phải mất, đó là chỗ đụng
nhau của con người. nhân loại tranh đấu nhau để được
từng mảnh vụn vật chất, gốc từ chấp thân thiệt phát
sinh. Bởi cho thân là thật, một khi nó sắp hoại thì
mọi sợ sệt lo âu không sao kể hết.
Về tâm,
cho những thứ suy tư nghĩ tưởng cảm xúc phân biệt....
là tâm mình thật. Song những thứ ấy là tướng duyên
theo bóng dáng trần cảnh, chợt có chợt không, bỗng
sanh bỗng diệt, không có thật thể cũng không lâu dài.
Bám vào cái giả dối tạm bợ ấy cho là tâm mình. Khi
đã chấp là tâm mình rồi, mình nghĩ cái gì cũng cho
là đúng, mình tưởng cái gì cũng cho là hay, mình
phân biệt điều gì cũng cho là phải. Bảo vệ ý kiến
mình chống đối ý kiến kẻ khác. Nếu sự chống đối của
một cá nhân, là ý kiến bất đồng trong phạm vi cá
nhân. Nếu sự chống đối của quần chúng này với quần
chúng khác, là tranh đấu ý thức hệ. Bất đồng ý kiến
là mầm đau khổ triền miên từ trong gia đình đến
ngoài xã hội. Nhưng mà, ý kiến làm sao đồng được ,
bởi mỗi người sống trong mỗi môi trường khác nhau,
sự huân tập hấp thụ khác nhau, kể cả những chủng
nghiệp của thời quá khứ cũng khác nhau, đương nhiên
vọng tưởng tâm thức phải khác nhau. Bởi những thứ ấy
do huân tập mà có nên những bất đồng ấy không thể
tránh khỏi. Thế mà chúng ta lại bảo thủ ý kiến của
mình là đúng, kẻ khác ắt cũng nhận ý kiến họ là đúng,
hai cái đúng ấy là gốc đấu tranh. Nếu nói thẳng, ý
kiến không có đúng, chỉ vì phù hợp với một số người
nào với khoảng thời gian nào, đến những người khác
và thời gian khác là sai. Vì thế, người cố chấp ý
kiến mình đúng , quả là họ đã sai. Càng cố chấp bảo
thủ ý kiến mình là nguyên nhân đau khổ trầm trọng
của con người. chỉ khéo léo dung hoà buông xả để
cùng vui vẻ với nhau, là người khôn ngoan nhất.